CULEMBORG - Per 1 januari van dit jaar is door eigenaar ‘t Rijksvastgoedbedrijf besloten dat het cultuur-historisch erfgoed de Volencampen, bestaande uit twaalf hectare graslanden tussen de vier dreven ten noorden van het oude stadscentrum van Culemborg, niet langer intensief-agrarisch beheerd mag worden. Dat betekent geen intensief agrarisch beheer, schadelijke drijfmest, digestaat en gif meer.
Na tweeënhalf jaar actie van het Burgerinitiatief Volencampen wordt vanaf dit jaar de pacht uitsluitend toegestaan aan een skal-gecertificeerde pachter. Dus dan mag er geen schadelijke drijfmest en digestaat meer uitgereden worden, geen toepassing van chemische bestrijdingsmiddelen en geen intensief maaibeleid meer voor of tijdens het broedseizoen.
Stap voorwaarts De betrokken ecologen Kars Veling, voorzitter Natuur- en Vogelwacht Culemborg, Mike van der Linden en Berry Lucas, zijn hier samen met docent Leny Nolten en oprichtster van het Burgerinitiatief Margriet Hunfeld ongelofelijk blij mee. Veling noemt dit besluit een grote stap voorwaarts: “Dit geeft het gebied meer kansen voor plant, mens en dier. Het is een fantastisch terrein voor de Culemborger. Het heeft ook een grote historie. De paarden van het kasteel werden hier vroeger geweid. Daar komt de naam van dit unieke gebied ook vandaan.” De Volencampen is al zes eeuwen een grasland. Ecoloog Mike van der Linden zegt dat het besluit een beweging op gang brengt om terug te gaan naar de oorspronkelijke staat. “Je gaat zien dat er na vijf jaar meer natuur terugkomt. Het heeft nog zeker vijftien tot twintig jaar nodig voor het helemaal hersteld is. Binnen twee jaar zijn de eerste voorzichtige verbeteringen al zichtbaar. Het is een goede zaak dat het over is met een pachter die veel drijfmest op dit terrein heef gegooid.”
Voorgeschiedenis Na jarenlange protesten van omwonenden en recreanten startte initiatiefneemster Margriet Hunfeld tweeënhalf jaar geleden Burgerinitiatief Volencampen. Vele omwonenden en betrokken (natuur)partijen overhandigden haar hun jarenlange protestcorrespondentie tegen het schadelijke beheer van de Volencampen, waarna ze een petitie met honderden handtekeningen aanbood aan het toenmalige College van B&W in Culemborg. “Dat stuurde een brandbrief aan de staatssecretaris, waarop het Rijksvastgoedbedrijf aan Burgerinitiatief Volencampen twee jaar de tijd bood voor een oplossing,” zegt ze. “Dit werd aanvankelijk een grondruildeal met Burgercoöperatie Land van Ons. Die echter op het laatste moment mislukte ten gevolge van een juridische hobbel - het zogeheten Didam-arrest. Zodat het Rijksvastgoedbedrijf eind december de knoop doorhakte en ons liet weten aan de wensen van de omgeving tegemoet te willen komen en uitsluitend nog extensief-agrarisch beheer toe te staan voor skal-gecertificeerde boeren.” Dit betekent een nieuwe kans voor de Volencampen om de biodiversiteit op te krikken en weer gezond te worden. “Met als extra garantie de skal-certificering die nu de absolute zekerheid biedt voor biologisch beheer.”
Enthousiast Een geweldige stap voorwaarts, vindt Hunfeld die benadrukt dat vooral de huidige generatie jongeren nu weer kennis kan maken met voor hun inmiddels onbekend bloemrijk grasland vol insectenleven, broedende (weide)vogels en kruidenrijke grassoorten, fleurige planten langs de slootranden en visjes in het slootwater. “Ook de oude Culemborgers zijn verguld met deze positieve wending voor een natuurlijker beheer van de Volencampen. In plaats van de huidige 'groene leegte met alleen productiegrassen met weinig dierlijk leven', herinneren ze zich de baltsende kieviten van vroeger op de Volencampen, de zoektocht naar het eerste kievitsei, de vliegvlugge kievitsjongen, het vissen naar stekelbaarsjes in de sloten, de vele hazen en konijnen in het veld en de kleurrijke weidebloemen in het gras.”
Reikwijdte De reikwijdte van dit besluit gaat dan ook stukken verder volgens ecoloog Mike van der Linden: “Eigenaar Rijksvastgoedbedrijf steekt steeds meer in op deze beheervoorwaarden: biologisch en geen drijf- of kunstmest. En dat zal landelijk effect gaan sorteren.” Al blijft de Volencampen wel een gebied met agrarisch beheer, want er zal ook geld verdiend moeten worden, maar: “Wij weten de weg naar subsidiestelsels. Daar kunnen we de nieuwe pachter eventueel mee van advies dienen. Want de Volencampen is en blijft een uniek gebied en heeft een grote historische, landschappelijke waarde. Op kaarten uit 1650 is te zien dat de middeleeuwse watergangen en het slotenpatroon nog steeds hetzelfde zijn,” aldus een enthousiaste Van der Linden.